Op deze pagina
Ex-gevangene Rik komt na jaren van middelengebruik en criminaliteit tot inkeer. Zijn weg naar herstel lijkt geblokkeerd door tal van praktische problemen. Gevangenenzorg Nederland helpt Rik stap voor stap. Vrijwilliger Erik: “Het lijkt soms dweilen met de kraan open. Maar samen dweilen is beter dan alleen.”
Rik werd 31 jaar geleden geboren in Oost-Europa en groeide op in Rotterdam. “Ik woonde in niet zo’n goede buurt,” vertelt hij. “Op straat probeerde ik erbij te horen en leerde ik verkeerde dingen.” Hij maakt de middelbare school nog af, maar zijn carrière op het mbo duurt nog geen half jaar. “Ik werd van school gestuurd, omdat ik agressief was.”
De daarop volgende jaren hebben Rik en zijn vrienden maar één levensmotto: ‘lang leve de lol’. Die lol bestaat voornamelijk uit niets doen en dagelijks gebruik van softdrugs. “Hoe ik aan geld kwam? Vooral door criminaliteit. Ik ben er niet trots op, maar ik dacht er toen niet verder over na”, zegt hij. De jongens worden regelmatig opgepakt en belanden steeds voor korte of langere tijd in de gevangenis. Op zijn negentiende is het delict zo zwaar dat Rik voor anderhalf jaar vast komt te zitten. Daar schrikt hij best van en hij besluit die vorm van criminaliteit voortaan achterwege te laten. Maar heel veel verandert er niet.
Nadenken
Zo leeft Rik jarenlang een leeg leven. “Over de toekomst en wat ik wilde met mijn leven, dacht ik nooit na. Tot mijn moeder ziek werd.” Rik krijgt nog een brok in zijn keel als hij erover vertelt. “Mijn moeder lag in coma. Ik dacht: nu ga ik mijn leven beteren. Stiekem hoopte ik dat mijn besluit haar energie zou geven en dat ze daardoor beter zou worden. Maar zo is het niet gegaan.”
Door het overlijden van zijn moeder gaat Rik eindelijk over zichzelf nadenken. “Ik bedacht dat mijn moeder me niet naar Nederland heeft gebracht om een crimineel te worden. Daar heeft ze al die moeite niet voor gedaan.” Hij neemt een besluit. “Ze was er niet meer. Maar ik wilde toch laten zien dat ik begreep wat zij wilde dat ik met mijn leven zou doen. En wat ik eigenlijk zelf ook wilde.”
Obstakels
Rik stopt met z’n criminele activiteiten. Dat betekent voor hem helaas niet dat hij de gevangenis nooit meer van binnen ziet. Hij had en heeft namelijk onbetaalde boetes, waarvoor wettelijk geen regeling kan worden getroffen. In een periode van twee jaar wordt hij regelmatig vastgezet om hem tot betaling te dwingen. “Dat was zwaar,” vertelt hij “In het begin had ik een huis en een uitkering en ik probeerde op verschillende manieren hulp te krijgen om eruit te komen. Maar elke keer als je vastzit, raak je alles weer kwijt en moet je opnieuw beginnen. Je probeert omhoog te komen, maar ik werd steeds weer een stuk teruggegooid. Ik voelde me opgejaagd en zag geen uitweg.”
“Toen ik uit de gevangenis kwam, stond een vrijwilliger van Gevangenenzorg op me te wachten!
Uiteindelijk komt er toch een regeling en kan hij zich richten op het leven na detentie. Daar blijken nog flink wat obstakels te wachten. Naast de onbetaalde boetes en andere schulden kampt Rik met allerlei praktische en psychische problemen. Vanuit de gevangenis klopt hij aan bij instanties, maar vanwege zijn leeftijd én omdat hij tot dan toe zelf alle hulp had geweigerd, krijgt hij elke keer nul op het rekest. Tot zijn casemanager hem een folder van Gevangenenzorg Nederland geeft. Hij neemt contact op en vindt een luisterend oor. “Toen ik uit de gevangenis kwam, stond een vrijwilliger van Gevangenenzorg op me te wachten”, zegt hij geroerd.
Niet alleen
Erik is als vrijwilliger van Gevangenenzorg Nederland bij Rik betrokken. Rik: “Er speelt zoveel, soms weet ik het gewoon niet meer. Op zo’n moment bel ik Erik en hij zegt dan waar ik moet beginnen.”
Toch zijn er momenten dat Rik moedeloos wordt van zijn situatie. “Ik blijf alleen maar tegen muren aanlopen.” Tegelijk is hij zich ervan bewust dat de ellende bij hemzelf begonnen is. “Wie z’n schuld dit allemaal is? De mijne. Ik heb dit veroorzaakt door mijn keuzes. Maar ik vind het weleens oneerlijk dat het me bijna onmogelijk wordt gemaakt om opnieuw te beginnen. Ik weet nooit wat er morgen gebeurt. Of er een deurwaarder komt die alles meeneemt. Ik heb geen enkele zekerheid in m’n leven.”
“Riks situatie is echt lastig”, zegt Erik. “Ik kom daarom eens in de twee weken langs. Dan zitten we trouwens niet alleen maar te somberen. Nee hoor, we hebben het ook gezellig. Want het leven moet ook een beetje leuk zijn. Je moet ook kunnen genieten en over andere dingen praten dan die problemen. Die zijn er morgen ook nog.”
Toch laat het hem allemaal niet koud. “Ik word weleens boos op het systeem. Ik zie te vaak dat mensen echt willen, maar dat de maatschappij ze geen kans geeft. Dat frustreert. Daardoor voelt het soms als dweilen met de kraan open. Maar samen dweilen is in elk geval beter dan alleen.”
Rik beleeft dat net zo. “Je kunt je snel alleen en hulpeloos voelen”, legt hij uit. “Maar als je iemand hebt die naar je luistert, ook al kan hij er niet veel aan doen, dat helpt voor mij al heel veel. Door Erik voel ik dat ik er niet alleen voorsta!”
