‘Afval bestaat niet’. Een geniale slogan van de Van Gansewinkel Groep. Men zag afval als grondstof voor nieuwe producten en energie. Sinds de fusie in 2017 heet het bedrijf Renewi. Hun doel is om waarde te verkrijgen uit afval. Van de 14 miljoen ton afval die ze jaarlijks verwerken, wordt 89 procent gerecycled of gebruikt voor energieherwinning. Prachtig!
Afvalputje
De gevangenis wordt ook wel eens het afvalputje van de maatschappij genoemd. Alsof je je straatje schoonveegt. Opgeruimd staat netjes. De kwalificaties van de bajesbevolking zijn niet om over naar huis te schrijven. De helft heeft problemen met alcohol en drugs, 49 procent heeft een ernstige delictgeschiedenis en bij 75 procent is sprake van (ernstig) antisociaal gedrag. Eén op de vier gevangenen die vandaag vrijkomt, zit binnen twee jaar weer vast en twee op de vier begaat binnen twee jaar weer een delict. Eén gevangene kost de samenleving ruim 280 euro per dag. De totale kosten per jaar van het gevangeniswezen zijn ruim 1,3 miljard euro. De jaarlijkse kosten van de schade ten gevolge van criminaliteit bedragen meerdere miljarden. Misschien is de metafoor berg beter op z’n plaats dan een putje.
‘Besef van vergeefsheid’
Zo kun je er naar kijken. Criminaliteit en gevangenen als een bedenkelijke kostenpost. Het past in een maatschappij waar veiligheidsdenken de boventoon voert. Maar dat is utopisch. Begrijp me goed, ik droom van een wereld zonder criminaliteit en zonder gevangenissen. Van een wereld waarop alles in orde is, zoals door God bedoeld. ‘Het besef van vergeefsheid, niet de zekerheid, maar de onzekerheid (…) niet de geborgenheid van een veilige wereld maar de dynamiek van het bestaan’, schreef Rinus Otte in 2021, reflecterend over de veranderende maatschappelijke functie van het strafrecht. Otte is sinds 1 juni de hoogste baas van het Openbaar Ministerie. Hij schreef het artikel overigens op persoonlijke titel in Delikt en Delinkwent.
‘Maar veel rijker is het te werken vanuit de menselijke maat. Horen en zien wat die ene mens nodig heeft, in de gevangenis, de tbs-kliniek of bij hun familie thuis.‘
Menselijke maat
Met betrekking tot het werk van Gevangenenzorg, sluit ik me graag aan bij de woorden van Otte. Want het veiligheidsdenken is vaak negatief gekleurd. Het gaat bijvoorbeeld om het voorkomen van recidive. En begrijp me opnieuw goed, dat ís ook belangrijk. Maar veel rijker is het te werken vanuit de menselijke maat. Horen en zien wat die ene mens nodig heeft, in de gevangenis, de tbs-kliniek of bij hun familie thuis. Meedenken in het vinden van een nieuw levensspoor. De vrijwilliger is in die ‘verwerking’ van onschatbare waarde. In de nieuwsbrief kunt u van twee gevangenen lezen wat dit aan pijn en gevoelens oproept. In dat verband moest ik denken aan wat ik laatst hoorde: ‘je pijn verwerk je niet, want het is geen afval!’ Een doordenkertje.
De gevangene, afval? Nee! Afval bestaat niet. En in de kerk zeggen we: ‘Alles ligt onder de zonde’. Plastisch gezegd, de mensheid heeft er een puinhoop van gemaakt. Maar hij blijft schepsel, kostbaar in Gods oog. En de puinhoop, die wordt eens voorgoed opgeruimd. Lof aan Christus!
met gevangen groet
Hans Barendrecht
directeur bestuurder
