Van tijd tot tijd lees ik Bonhoeffer. Hij had de gave met weinig woorden veel te zeggen. Hij pakte de kern en was in gesprek met zijn tijd. Zijn woorden helpen me altijd verder. Wat intens triest dat zijn leven al eindigde op 39-jarige leeftijd. Wat zou ik ‘m graag ontmoet willen hebben. Vertel me over je periode in de gevangenis. Hoe kwam je door de dagen heen? Ik las in één van je brieven dat er dagen waren dat je geen Bijbel las en je ook niet schuldig voelde daarover.
Geen plaats
En dan die brief, die ik al honderd keer gelezen heb, maar me telkens toch weer pakt. ‘Er zit niets anders op dan jullie maar een kerstbrief te schrijven’, begon je. Kerst zou je niet doorbrengen daar waar je graag was, in de warme gezelligheid van familie en vrienden. En dan schrijf je het volgende: ‘Christelijk gezien, kan Kerstmis in de gevangenis geen bijzonder probleem zijn. Waarschijnlijk wordt in dit huis echter en zinvoller Kerstmis gevierd, dan daar waar dat feest niet meer is dan een woord. Dat ellende, pijn, armoede, eenzaamheid, hulpeloosheid en schuld in Gods ogen iets heel anders is dan in het oordeel van de mensen, dat God zich juist toebuigt naar datgene waarvoor de mensen het hoofd afwenden, dat Christus geboren werd in een stal, omdat er nergens plaats voor Hem was in de herberg – dat begrijpt een gevangene beter dan een ander. Voor hem is het werkelijk een blijde boodschap en gelovend weet hij zich opgenomen in de gemeenschap der christenen, die alle grenzen van ruimte en tijd doorbreekt. Dan verliezen de maanden in de gevangenis hun betekenis’. Tot zover het gesprek met Bonhoeffer.
‘God buigt zich juist toe naar datgene waarvoor mensen het hoofd afwenden.’
Zo’n 10.000 gevangenen en ruim 1.600 tbs-patiënten vieren kerst achter gesloten deuren. Hoeveel er kerst vieren zoals Bonhoeffer dat deed in de gevangenschap weet ik niet. Maar dát er zullen zijn die de belijdenis van Bonhoeffer kunnen beamen, dat geloof ik vast. Lees het verhaal van Rutger. En hoe hij zijn medegevangene Mattheus het Onze Vader leerde dat zijn leven veranderde.
Het leven van Bonhoeffer eindigde door ophanging. Onze vrijwilliger Gijs, en al die honderden andere vrijwillige collega’s, mogen een naaste bezoeken die vroeg of laat vrij komt. Wat kunnen we ze beter toewensen dan de kerstervaring van Bonhoeffer, om het toebuigen van God te ervaren en nooit meer eenzaam te zijn.
met gevangen groet,
Hans Barendrecht
directeur bestuurder
