Een alledaags woord. Elke dag horen we van slachtoffers. Oorlogen, natuurrampen, verkeersongevallen en noem maar op. Er zijn slachtoffers te betreuren. Hetzelfde geldt voor criminaliteit. Al wandelend in het buitengebied mijmerde ik over het woord slachtoffer. Ook als er geen doden zijn te betreuren, wordt het woord slachtoffer tóch gebruikt. Het is kennelijk zó ingeburgerd. Hoe zit dat precies? Het liet me niet los.
Schokkende gebeurtenis
Van mijn vader heb ik de Grote Winkler Prins geërfd. Het is een encyclopedie uit 1973. Eenmaal thuis zocht ik daarin naar het woord slachtoffer. Maar het komt er niet in voor. Dat verraste me. En óók in de Christelijke Encyclopedie van 2005 ontbreekt het woord slachtoffer. In de Bijbelse encyclopedie wordt het wél toegelicht, zij het kort. Offeren is een belangrijke godsdienstige handeling dat vóórkomt bij alle volken in de oudheid. En uiteraard ook bij Israël. Uit de Bijbel kennen we de vele offers, waaronder het slachtoffer. Offer komt van het Latijnse werkwoord ‘offerre’ dat aanbieden of geven betekent. Dieren worden geslacht en aangeboden aan God.
“Besef van wat je delict teweeg heeft gebracht, helpt ook verantwoordelijkheid te nemen voor je daad toen en gedrag nu en in de toekomst.”
In zijn reis door de eeuwen heeft het woord een bredere toepassing gekregen. Het etymologisch woordenboek noemt slachtoffers mensen die door ongeluk zijn getroffen. Van Dale ziet slachtoffers als mensen die het moeten ontgelden. En Wikipedia tenslotte laadt het begrip met de emotie van een schokkende gebeurtenis en een intens gevoel van machteloosheid en angst.
In de rauwe realiteit van ons werkveld komen we al die hedendaagse typeringen tegen. Er zijn gevangenen die vinden dat hun slachtoffer pech heeft gehad, terwijl andere gevangenen er wakker van liggen. Hoe gaan wíj daar mee om? Onze grondwet is dat je criminaliteit en de gevolgen daarvan nooit mag bagatelliseren. Criminaliteit is zonde en het maakt veel kapot. Er is herstel nodig, voor slachtoffers en ook voor daders. Steeds vaker nodigen we gevangenen uit om onze SOS Cursus te volgen. In 8 bijeenkomsten Spreken we Over Schuld, Slachtoffers en Samenleving. Niet altijd even makkelijk, maar wel heilzaam. Besef van wat je delict teweeg heeft gebracht, helpt ook verantwoordelijkheid te nemen voor je daad toen en gedrag nu en in de toekomst.
Wandelen in liefde
En na SOS? Dan gaan we gewoon samen verder met werken aan herstel. Want we kijken niet alleen in gerechtigheid terug, maar zeker ook in barmhartigheid vooruit. Het heeft alles te maken met wandelen in liefde gelijk Christus ons liefgehad heeft, en Zichzelf voor ons heeft overgegeven tot een slachtoffer (Efeze 5). Verwondering en aansporing in de lijdenstijd die weer is aangebroken.
met gevangen groet,
Hans Barendrecht
directeur bestuurder
